Verslaafd aan onze smartphone

ZET DAT DING UIT!

De smartphone is voor de één een noodzakelijk kwaad, voor de ander de levensader naar de buitenwereld. Maar afscheid nemen van dit stukje techniek kunnen we niet meer. Met het gevolg dat we massaal lijden aan technostress.

De mobiele telefoon heeft ervoor gezorgd dat we altijd en overal bereikbaar zijn. Apps zoals Snapchat, Facebook en WhatsApp maken daar handig gebruik van. Ze trekken constant onze aandacht, bijvoorbeeld door te laten zien hoeveel berichten je hebt ontvangen sinds je de laatste keer online was. Het gevolg: we zitten uren op onze telefoon te turen. Dagelijks kijken we er gemiddeld tussen de 150 en 220 keer op. Aardig detail: we zitten langer op de wc sinds we onze mobiele metgezel in de broekzak hebben.

No Mobile Phobia

We kunnen veilig stellen dat smartphones verslavend zijn. 70 procent van de vrouwen en 61 procent van de mannen lijdt aan nomofobie (No Mobile Phobia): de angst om niet bereikbaar te zijn. Zij ervaren symptomen als zweten, een verhoogde hartslag en zelfs paniekaanvallen. Daarnaast kunnen zes op de tien mensen het niet uithouden om langer dan een uur hun telefoon niet te checken.

Arbeidstijdenwet

Naast de angst onbereikbaar te zijn, bestaat er nog een ander fenomeen: technostress. Bij technostress raak je juist gestrest van het constant bereikbaar móéten zijn. Alleen al het idee dat je telefoon over kan gaan, zorgt voor stress. Niet iedereen wil en kan aan de verwachting voldoen om altijd meteen te reageren. Tegelijkertijd willen we niets missen. De telefoon uitzetten is dus geen optie.

De scheidslijn tussen werk en privé vervaagt door de smartphone. Aan de ontbijttafel check je je werkmail en tijdens het werk pleeg je een privételefoontje. ‘Het voordeel daarvan is dat je je tijd flexibeler kunt inrichten’, zegt Jessica van Ruitenburg, beleidsadviseur Arbeid & zorg bij de FNV. ‘Er is niets mis met buiten werktijd een keer een mail of telefoontje voor het werk beantwoorden, zolang het niet te veel wordt. Je moet zorgen voor een goede balans tussen privé en werk. Jongeren hebben daar moeite mee. Maar je hebt er als werknemer zelf zeggenschap over. Het moet niet zo zijn dat het als een verplichting voelt, omdat je leidinggevende of collega’s dat van je verwachten.’

In Frankrijk is onlangs wettelijk vastgelegd dat vakbonden en werkgevers afspraken moeten maken over (on)bereikbaarheid buiten werktijd. Van Ruitenburg: ‘Zo’n wet is in principe niet nodig in Nederland, omdat in de Arbeidstijdenwet al is bepaald dat een werknemer per dag recht heeft op 11 uur onafgebroken rust. Wil de werkgever dat je buiten werktijd wel bereikbaar bent, dan kunnen daar afspraken over worden gemaakt in de vorm van een consignatiedienst (ook wel pieper-, piket- of wachtdienst). Maar ook daar zitten beperkingen aan en je moet er extra voor worden beloond, als compensatie voor het ongemak.’

Burn-out

Constant bereikbaar zijn is belastend. Het gaat ten koste van je vrijetijdsbesteding en het kan negatieve gevolgen hebben voor je gezondheid. Sinds de smartphone zijn intrede deed is het aantal mensen met een burn-out gestegen. Werkgevers die van hun personeel verwachten dat zij in hun privétijd bereikbaar zijn, werken die stijging in de hand. Daardoor stijgt het ziekteverzuim en ervaart ook de baas de negatieve gevolgen.

Dat was voor diverse bedrijven reden om actie te ondernemen. Deutsche Telekom staat in de weekenden geen werkmailverkeer toe.

Geen mail na werktijd

Volkswagen verbiedt het versturen van e-mails via werktelefoons tussen 18.15 en 07.00 uur. BMW noteert de tijd die mensen buiten werktijd besteden aan het versturen van bijvoorbeeld werkmails als overuren. Mercedes-Benz gaat nog een stapje verder. De autoproducent vindt het belangrijk dat werknemers ook tijdens vakantie voldoende rust nemen. Daarom kunnen medewerkers er voor kiezen om tijdens vakantie ontvangen e-mails direct te laten wissen. Mercedes-Benz wil hiermee voorkomen dat de werknemer bij terugkomst een overvolle mailbox heeft. In het Amerikaanse Silicon Valley, waar technologiereuzen zoals Apple zijn gevestigd, worden zelfs digital detox camps georganiseerd. Daar kun je je telefoon en laptop inleveren om tot rust te komen.

Grenzen stellen

De werkgever moet zorgen voor voldoende rusttijd. Een leidinggevende kan daarin een voorbeeldfunctie vertolken. Als hij buiten werktijd niet bereikbaar is en geen berichten stuurt, vermindert dat ook de verwachtingen bij de medewerkers. Maar een betere wereld begint bij jezelf. Stel jezelf eens de vraag: verwacht mijn baas dat ik bereikbaar ben? Of dénk ik dat mijn baas verwacht dat ik bereikbaar ben? Veel mensen hebben het idee dat hun werkgever wil dat zij in hun vrije tijd doorwerken, terwijl dat helemaal niet zo hoeft te zijn. Twijfel je? Vul niet in voor een ander, maar ga het gesprek aan met je baas en collega’s. Geef daarbij ook je eigen grenzen aan. En doe eens gek: zet thuis je werktelefoon uit, de wereld zal echt niet vergaan.

bron: FNV Frank Smit